Mijn volgende boek in de Gouden paarden-serie heb ik afgerond en daardoor heb ik op dit moment weer tijd om me bezig te houden met een project waar ik vorig jaar mee begonnen ben. Het is een jeugdboek en het gaat over een ridderfamilie, die hier in de Achterhoek echt geleefd heeft.

 

Een boerenzoon komt min of meer tegen zijn wil op het kasteel terecht. Hij moet werken in de stallen, want de familie stond in de omgeving bekend om de paarden die zij fokten. Je kunt in de bieb en op internet heel veel vinden, maar o, wat zou ik graag een ritje met een tijdmachine maken en even terug gaan naar 1432 om daar met eigen ogen te kunnen bekijken hoe het allemaal in zijn werk ging.

 

Paardrijden

Paardrijden is van alle tijden, maar paardensport bestaat eigenlijk pas sinds de Tweede Wereldoorlog. Tot die tijd werden paarden eigenlijk vooral gebruikt als vervoersmiddel. Onder het zadel of aangespannen. Tot de uitvinding van de stoommachine was er nauwelijks een andere manier om je over een lange afstand te verplaatsen. Ridders reden dus ook al op paarden, maar ik weet maar heel weinig over paarden in de middeleeuwen.

Natuurlijk moet ik een heleboel research doen en dus surf ik regelmatig op het internet en ga ik af en toe naar de bieb om zaken op te zoeken. Ik weet natuurlijk wel globaal hoe het ging, want ik heb tijdens mijn jaren op de middelbare school geschiedenislessen gevolgd, maar hoe het echt ging, dat weet ik soms niet. Voorbeeldje? In het begin schreef ik ergens dat de boerenzoon zijn klompen uit deed. Klompen? Had je in die tijd eigenlijk wel klompen? Of zijn die houten kleppers pas later uitgevonden? Wat droegen boeren eigenlijk in de middeleeuwen aan hun voeten? Dat moet ik dan opzoeken. En voor wie het wil weten: ja, boeren droegen in die tijd ook al een soort klompen.

 

Ridderpaarden

Research over paarden in de middeleeuwen is lastig. Er is maar heel weinig bekend. Paarden voor ridders waren gemiddeld klein in vergelijking met de paarden nu. Ze werden meestal niet groter dan 1.40 m., maar ook de mens was destijds veel kleiner dan nu. De paarden moesten ook sterk, snel en wendbaar zijn, want dat zijn belangrijke eigenschappen voor een paard dat een ridder droeg tijdens veldslagen. Snel en wendbaar liggen voor de hand. Als je wordt aangevallen door een man in harnas met een lans, een zwaard of met pijl en boog is het fijn als je je paard snel kunt wenden of dat je, als het nodig is, snel kunt vluchten.

Sterk is echter ook logisch, want een harnas woog 25 tot 30 kilo en daar kwamen nog een schild en wapen bij. Bovendien droegen de paarden zelf tijdens veldslagen en steekspelen ook een harnas, namelijk beplating die gevoelige lichaamsdelen moesten beschermen. Een paard moest dat dus allemaal makkelijk kunnen dragen. Grofweg waren paarden in de middeleeuwen dus korte, breed gebouwde, krachtige pony’s.

Een paard ging wel een leven lang mee. Pas op vijfjarige leeftijd werd een paard beleerd en dan kwam hij bij een veertien jaar oude schildknaap, die het paard opleidde als zijn toekomstige ridderpaard. Een goed opgeleid paard werd in de middeleeuwen dertig jaar en een ridder werd gemiddeld iets ouder dan veertig, dus paard en ruiter waren vaak een leven lang samen. Maar of een ridder ook een speciale band had met zijn paard, dat vind ik nergens. Je verwacht het ergens wel, maar of het ook echt zo was?

 

Onduidelijk

Verder blijft er veel onduidelijk. Het liefst zou ik een schildknaap wat vragen stellen. Bijvoorbeeld waarmee hij het paard van een ridder verzorgde en hoe hij dat dan deed, want dat kan ik nergens vinden. En wie leerde de schildknaap rijden? Deed een ridder dat zelf? Of kwam er een instructeur die daar zijn beroep van had gemaakt? En hoe zag zo’n rijles er dan uit? Wat moest je allemaal kunnen? Ging het vooral om hoe je jezelf op de rug van een paard op een veilige manier door een veldslag kon loodsen?

Ik heb wel gevonden dat paarden in het laatste deel van de middeleeuwen al hoefijzers onder kregen, maar kwam er dan een hoefsmid bij het kasteel? En hoe besloegen ze een paard dan? En wat aten paarden in die periode? Geen geperste brokjes in elk geval. Misschien gras of haver?

En er waren ook paarden die voor de koets werden gespannen en paarden die voor het werk op het land werden gebruikt. Ook lastig om daar iets over te vinden. Waren dat hetzelfde soort paarden als die door ridders werden gebruikt tijdens de veldslagen? Was er al een leren tuig? Dat kan ik ook nergens vinden. En als ze gingen jagen, gebruikten ze dan dezelfde paarden als waarmee ze ook ter strijde trokken?

Om dat in te vullen, bedenk ik wat het meest logisch zou zijn en gebruik ik dan mijn fantasie, maar het zou toch heerlijk zijn als ik even terug in de tijd kon gaan, om zelf daar eens even naar te gaan kijken…

 

Meer lezen van Christine? Bekijk haar pagina >>>